Revitalisatie Toekomstbestendige Waterlopen
Er is een groeiend besef dat historische, schijnbaar nutteloze, wateren nog van betekenis kunnen zijn, mits zij passende aandacht krijgen. Het gaat dan meestal niet over de afzonderlijke waterloop en zijn vroegere functie, die (deels) verloren is gegaan, maar over de invloed op ondermeer ruimtelijke kwaliteit, waterkwaliteit (met inbegrip van reductie van o.m. stof, hittestress), biodiversiteit, educatie, (water)recreatie, cultureel en natuurlijk erfgoed en toerisme.
In het algemeen kun je spreken van het revitaliseren van water in en om de stad, gericht op een optimale benutting, aanpassing, beheer en beleving van waterwegen en hun waterfronten.
​
Deze revitalisatie versterkt de bescherming tegen overstroming, de waterberging in tijden van droogte, de peilbeheersing, de waterkwaliteit, de bevaarbaarheid, de economie, werkgelegenheid en toerisme, de urbane en rurale leefomgeving, en het milieu, de natuur en het landschap.
Dit geldt ook voor de revitalisatie van het Nieuwe Water. In een netwerk van getijdekreken in Zuidwesten van Holland werd rond het jaar 1000 een nieuwe ‘waterlozinge’ gegraven, het Nieuwe Water.
Het zorgde voor afvoer van water en bood ook mogelijkheden voor transport. Die functies zijn nu overgenomen door een uitgebreid netwerk van sloten en vaarten met krachtige gemalen en transport over de weg.
Het Nieuwe Water kreeg geen aandacht meer, maar door zijn unieke karakter biedt het biedt het nog talrijke mogelijkheden voor revitalisatie van de waterloop, voor verbetering van de ruimtelijke kwaliteit, waterkwaliteit, biodiversiteit, educatie, (water)recreatie, cultureel en natuurlijk erfgoed en toerisme.
Enkele voorbeelden van revitalisatie van oude waterlopen:
Kansen oude waterlopen vaker succesvol benut
Breda heeft de in 1962 de gedempte haven weer open gegraven.
Om weer stromend water in de haven te krijgen is een ondergrondse verbinding aangelegd. Hiermee is de doorstroming en afvoer van het water van het riviertje de Mark verbeterd. Het terugbrengen van water in de stad, herstel van het historische erfgoed en het oplossen van het probleem met hoog water in het centrum waren de hoofddoelen van het plan.
​
Langs de oevers van de haven en de Mark is het aantal horecabedrijven verdubbeld, de binnenstad werd aantrekkelijk, economische activiteiten en het toerisme namen toe.
​
Het water heeft er mede aan bijgedragen dat Breda gekozen werd tot
'Beste Binnenstad van Nederland'.
De kosten van deze revitalisering worden geraamd op ca. 30 miljoen euro.
In 1122 kreeg Utrecht stadsrechten en bouwde een stadsmuur met een gracht er omheen gevuld met water uit de Rijn en de Vecht. Na 700 jaar verloor de stadsmuur haar functie en werd afgebroken. De kades van de grachten werden gebruikt om producten in en uit schepen te laden.
​
Aan het begin van de 20e eeuw nam het landverkeer, vooral het autoverkeer, sterk toe. Ongebruikte waterwegen werden gedempt om plaats te maken voor gemotoriseerd verkeer. De overslagactiviteiten werden verplaatst naar de rand van de (groeiende) stad. Ondanks fel protest van het publiek werden enkele grachten ‘opgeofferd’ voor een snelweg, die nergens goed op kon worden aangesloten.
Het verzet groeide en de pressiegroep 'Utrecht weer omsingeld'; streed voor revitalisering van de historische binnenstad, met resultaat:
In 1999 besloot de Utrechtse gemeenteraad om de stadsgracht weer in ere te herstellen.
In 2020 waren het water en de bomen weer terug in de stad, is er ruimte voor terrasjes, groen en is het er aantrekkelijk geworden voor natuur en mensen met passende ruimte voor een variëteit aan verkeer.
Een mooi voorbeeld van vergroten van ruimtelijke kwaliteit, bevorderen van economische activiteit en toerisme met behoud van cultureel en natuurlijk erfgoed door revitalisatie van oude waterlopen.
De Binnendieze diende ooit als verdediging van ’s-Hertogenbosch en voor vervoer van goederen binnen de stad en afvoer van overtollig water. Zij leverde water voor verschillende ambachten, bierbrouwerijen, smederijen, leerlooierijen en voor blussen van branden. Maar die functies gingen verloren en de Binnedeze werd een open riool.
​
Er is een plan geweest om de Binnendieze te dempen en daarin een ondergrondse verkeersweg aan te leggen. Hiertegen kwam succesvol verzet vanuit de bevolking en nu is het een belangrijke toeristische attractie voor boottochten, ook onder de huizen door.
​
Al in 1927 werden deze toeristische tochten gepropageerd door de toenmalige burgemeester, die ook zelf tochten leidde. Deze tochten wisten duizenden toeristen naar de stad te trekken.
Het Nieuwe water water is voortgekomen uit het netwerk van getijdekreken die het overtollige water uit het gebied dat we nu het Westland noemen naar de maasmond afvoerden.
In de 12e eeuw werd een dijk aangelegd om het gebied te beschermen tegen hoogwater. Hierdoor lukte het de kreken niet meer om voldoende water af te voeren. Een verbond werd aangegaan met de ‘nieuwe waterlozinge’ die langs de dijk liep, helemaal tot aan de spuisluis in Maassluis.
​
Door deze spuisluis kon het water uit het laag gelegen land worden geloosd.
De ‘nieuwe waterlozinge’ werd later 'het Nieuwe Water'.
Tegenwoordig wordt het overtollige water geloosd door grote vaarten en gemalen. Het Nieuwe Water verloor zijn functie en is in verval geraakt.
Totdat het water werd herontdekt als een rustiek blauwgroen lint langs de zuidwest-rand van de metropolen Rotterdam en Den Haag. Er zitten wat ‘kreukels’ in dit groenblauwe lint: te lage bruggen, duikers die niet overbrugd kunnen worden en harde beschoeiingen.
​
Worden deze weggehaald dan is er een aantrekkelijke rustieke aansluiting tussen Het Westland en Maassluis en Maasland, die op meerdere manieren benut kan worden. Verder lezen..
